Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem-'in: "Biliniz ki bana, Kur’an ve onun benzeri verildi." Sözünün anlamı nedir?
Hamd, yalnızca Allah'adır.
"Bu hadis, Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-'den sâbit olarak gelen sahih hadislerdendir.
Hadiste geçen (( ... ﻭَﻣِﺜْﻠَﻪُ ﻣَﻌَﻪُ ...)) anlamı: Yani Allah Teâlâ, O'na Kur'an'dan başka bir vahiy vermiştir ki, o da Kur'an'ı tefsir eden ve anlamını açıklayan sünnettir.
((... ﻭَﺃَﻧْﺰَﻟْﻨَﺎ ﺇِﻟَﻴْﻚَ ﺍﻟﺬِّﻛْﺮَ ﻟِﺘُﺒَﻴِّﻦَ ﻟِﻠﻨَّﺎﺱِ ﻣَﺎ ﻧُﺰِّﻝَ ﺇِﻟَﻴْﻬِﻢْ ﻭَﻟَﻌَﻠَّﻬُﻢْ ﻳَﺘَﻔَﻜَّﺮُﻭﻥَ (( [ ﺳﻮﺭﺓ ﺍﻟﻨﺤﻞ ﻣﻦ ﺍﻵﻳﺔ 44: ]
"(Ey elçi!) Sana da Zikri (Kur'an'ı) indirdik ki insanlara kendileri için indirileni açıklayasın, ta ki düşünüp öğüt alsınlar." [1]
Dolayısıyla Allah Teâlâ O'na Kur'an'ı vahyettiği gibi, sünneti de vahyetmiştir. Sünnet; namaz, zekât, oruç, hac, dîn ve dünya işleri gibi konularla ilgili olarak Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-'den sâbit olan hadislerdir. Buna göre sünnet; Allah Teâlâ'nın, risâleti kemâle erdirmek ve tebliği tamamlamak için Muhammed -sallallahu aleyhi ve sellem-'e vahyettiği ikinci vahiydir.
Sünnet; Muhammed -sallallahu aleyhi ve sellem-'in, söz, fiil ve takriri (onayı) ile ümmetine açıkladığı hadisleridir.
Örneğin şu sözlerinde olduğu gibi:
(( ﺇﻧَّﻤَﺎ ﺍﻷَﻋْﻤَﺎﻝُ ﺑِﺎﻟﻨِّﻴَّﺎﺕِ، ﻭَﺇِﻧَّﻤَﺎ ﻟِﻜُﻞِّ ﺍﻣْﺮِﺉٍ ﻣَﺎ ﻧَﻮَﻯ , ﻓَﻤَﻦْ ﻛَﺎﻧَﺖْ ﻫِﺠْﺮَﺗُﻪُ ﺇﻟَﻰ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﻭَﺭَﺳُﻮﻟِﻪِ , ﻓَﻬِﺠْﺮَﺗُﻪُ ﺇﻟَﻰ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﻭَﺭَﺳُﻮﻟِﻪِ , ﻭَﻣَﻦْ ﻛَﺎﻧَﺖْ ﻫِﺠْﺮَﺗُﻪُ ﺇﻟَﻰ ﺩُﻧْﻴَﺎ ﻳُﺼِﻴﺒُﻬَﺎ ﺃَﻭْ ﺍﻣْﺮَﺃَﺓٍ ﻳَﺘَﺰَﻭَّﺟُﻬَﺎ , ﻓَﻬِﺠْﺮَﺗُﻪُ ﺇﻟَﻰ ﻣَﺎ ﻫَﺎﺟَﺮَ ﺇﻟَﻴْﻪِ (( [ ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ ]
"Ameller, ancak niyetlere göre geçerlilik kazanır. Herkes ancak (ameliyle) niyet ettiğinin karşılığını alır. Kimin hicreti, (niyet ve kasıt olarak) Allah ve elçisi için ise, onun hicreti (sevap ve ecir olarak) Allah ve elçisi içindir. Kimin de hicreti dünyadan bir menfaat elde etmek ya da bir kadınla evlenmek için ise, onun da hicreti, hicret ettiği gâye içindir." [2]
(( ﻻَ ﻳَﻘْﺒَﻞُ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﺻَﻼﺓَ ﺃَﺣَﺪِﻛُﻢْ ﺇﺫَﺍ ﺃَﺣْﺪَﺙَ ﺣَﺘَّﻰ ﻳَﺘَﻮَﺿَّﺄَ ((. [ ﺭﻭﺍﻩ ﺍﻟﺒﺨﺎﺭﻱ ]
"Biriniz (önden ve arkadan çıkan şeyler gibi, abdesti bozan şeylerle) abdesti bozulunca, abdest almadıkça, Allah onun namazını kabul etmez." [3]
(( ﻻَ ﺗُﻘْﺒَﻞُ ﺻَﻼَﺓٌ ﺑِﻐَﻴْﺮِ ﻃُﻬُﻮﺭٍ ﻭَﻻَ ﺻَﺪَﻗَﺔٌ ﻣِﻦْ ﻏُﻠﻮُﻝٍ ((. [ ﺭﻭﺍﻩ ﻣﺴﻠﻢ ]
"Abdestsiz namaz ve (savaşta elde edilen) ganîmetten çalınan maldan verilen sadaka kabul olunmaz." [4]
(( ﺍﻟﺼَّﻠَﻮَﺍﺕُ ﺍﻟﺨَﻤْﺲُ، ﻭَﺍﻟﺠُﻤُﻌَﺔُ ﺇِﻟَﻰ ﺍﻟﺠُﻤُﻌَﺔِ، ﻛَﻔَّﺎﺭَﺍﺕٌ ﻟِﻤَﺎ ﺑَﻴْﻨَﻬُﻦَّ، ﻣَﺎ ﻟَﻢْ ﺗُﻐْﺶَ ﺍﻟﻜَﺒَﺎﺋِﺮُ ((. [ ﺭﻭﺍﻩ ﻣﺴﻠﻢ ]
"Büyük günahlar işlemeyi kasdetmediği sürece, beş vakit namazlar ile Cuma namazı, öteki Cuma'ya kadar arada işlenen (küçük) günahlara keffârettir."
Bunun gibi kulların ihtiyaç duydukları her konuda ve Allah -azze ve celle-'nin kitabı Kur'an-ı Kerim'in tefsiri hakkında daha nice sahih hadisler vardır. -Allah'ın salât ve selâmı, O'nun üzerine olsun-.
Bu vahiy (yani sünnet); Allah Teâlâ'nın kendisine vahyettiği, Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem-'in de onu ümmetine haber verip beyan ettiği bir vahiydir. Dolayısıyla sünnet; anlam olarak Allah Teâlâ'dan bir vahiydir. Fakat Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem-'in sözüdür.
Nitekim yukarıda geçen şu hadiste olduğu gibi:
(( ﺇﻧَّﻤَﺎ ﺍﻷَﻋْﻤَﺎﻝُ ﺑِﺎﻟﻨِّﻴَّﺎﺕِ، ﻭَﺇِﻧَّﻤَﺎ ﻟِﻜُﻞِّ ﺍﻣْﺮِﺉٍ ﻣَﺎ ﻧَﻮَﻯ , ﻓَﻤَﻦْ ﻛَﺎﻧَﺖْ ﻫِﺠْﺮَﺗُﻪُ ﺇﻟَﻰ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﻭَﺭَﺳُﻮﻟِﻪِ , ﻓَﻬِﺠْﺮَﺗُﻪُ ﺇﻟَﻰ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﻭَﺭَﺳُﻮﻟِﻪِ , ﻭَﻣَﻦْ ﻛَﺎﻧَﺖْ ﻫِﺠْﺮَﺗُﻪُ ﺇﻟَﻰ ﺩُﻧْﻴَﺎ ﻳُﺼِﻴﺒُﻬَﺎ ﺃَﻭْ ﺍﻣْﺮَﺃَﺓٍ ﻳَﺘَﺰَﻭَّﺟُﻬَﺎ , ﻓَﻬِﺠْﺮَﺗُﻪُ ﺇﻟَﻰ ﻣَﺎ ﻫَﺎﺟَﺮَ ﺇﻟَﻴْﻪِ (( [ ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ ]
"Ameller, ancak niyetlere göre geçerlilik kazanır. Herkes ancak (ameliyle) niyet ettiğinin karşılığını alır. Kimin hicreti, (niyet ve kasıt olarak) Allah ve elçisi için ise, onun hicreti (sevap ve ecir olarak) Allah ve elçisi içindir. Kimin de hicreti dünyadan bir menfaat elde etmek ya da bir kadınla evlenmek için ise, onun da hicreti, hicret ettiği gâye içindir." [6]
(( ﺍﻟﺒَﻴِّﻌَﺎﻥِ ﺑِﺎﻟﺨِﻴَﺎﺭِ ﻣَﺎ ﻟَﻢْ ﻳَﺘَﻔَﺮَّﻗَﺎ، ﻓَﺈِﻥْ ﺻَﺪَﻗَﺎ ﻭَﺑَﻴَّﻨَﺎ ﺑُﻮﺭِﻙَ ﻟَﻬُﻤَﺎ ﻓِﻲ ﺑَﻴْﻌِﻬِﻤَﺎ، ﻭَﺇِﻥْ ﻛَﺘَﻤَﺎ ﻭَﻛَﺬَﺑَﺎ ﻣُﺤِﻘَﺖْ ﺑَﺮَﻛَﺔُ ﺑَﻴْﻌِﻬِﻤَﺎ ((. [ ﺭﻭﺍﻩ ﺍﻟﺒﺨﺎﺭﻱ ﻭﻣﺴﻠﻢ ]
"Satıcı ile alıcı birbirlerinden ayrılmadıkları sürece (yaptıkları alışveriş işlemini bozmakta) muhayyerdirler.Eğer onlar doğru söyler ve (gerekli) açıklamalarda bulunurlarsa, alışverişleri bereketlendirilir. Eğer yalan söyler ve (eşya ile paranın kusurları gibi, açıklanması gereken şeyleri) gizlerlerse, alışverişlerinin bereketi yok edilir."
Yine, Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-'in Rabbi -azze ve celle-'den rivâyet ettiği Kudsî hadisler de O'na verilen ikinci vahyin kapsamına girer. Dolayısıyla Kudsî hadisler de bir vahiydir ve Allah Teâlâ'nın sözlerindendir. Fakat Kudsî hadisler, Kur'an hükmünde değildir.
Kudsî hadise örnek, Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-'in, Rabbi -azze ve celle-'den rivâyet ettiği şu hadistir:
(( ﻳَﺎ ﻋِﺒَﺎﺩِﻱ ! ﺇِﻧِّﻲ ﺣَﺮَّﻣْﺖُ ﺍﻟﻈُّﻠْﻢَ ﻋَﻠَﻰ ﻧَﻔْﺴِﻲ، ﻭَﺟَﻌَﻠْﺘُﻪُ ﺑَﻴْﻨَﻜُﻢْ ﻣُﺤَﺮَّﻣًﺎ، ﻓَﻠَﺎ ﺗَﻈَﺎﻟَﻤُﻮﺍ، ﻳَﺎ ﻋِﺒَﺎﺩِﻱ ﻛُﻠُّﻜُﻢْ ﺿَﺎﻝٌّ ﺇِﻟَّﺎ ﻣَﻦْ ﻫَﺪَﻳْﺘُﻪُ، ﻓَﺎﺳْﺘَﻬْﺪُﻭﻧِﻲ ﺃَﻫْﺪِﻛُﻢْ، ﻳَﺎ ﻋِﺒَﺎﺩِﻱ ! ﻛُﻠُّﻜُﻢْ ﺟَﺎﺋِﻊٌ ﺇِﻟَّﺎ ﻣَﻦْ ﺃَﻃْﻌَﻤْﺘُﻪُ، ﻓَﺎﺳْﺘَﻄْﻌِﻤُﻮﻧِﻲ ﺃُﻃْﻌِﻤْﻜُﻢْ، ﻳَﺎ ﻋِﺒَﺎﺩِﻱ ! ﻛُﻠُّﻜُﻢْ ﻋَﺎﺭٍ ﺇِﻟَّﺎ ﻣَﻦْ ﻛَﺴَﻮْﺗُﻪُ، ﻓَﺎﺳْﺘَﻜْﺴُﻮﻧِﻲ ﺃَﻛْﺴُﻜُﻢْ، ﻳَﺎ ﻋِﺒَﺎﺩِﻱ ! ﺇِﻧَّﻜُﻢْ ﺗُﺨْﻄِﺌُﻮﻥَ ﺑِﺎﻟﻠَّﻴْﻞِ ﻭَﺍﻟﻨَّﻬَﺎﺭِ، ﻭَﺃَﻧَﺎ ﺃَﻏْﻔِﺮُ ﺍﻟﺬُّﻧُﻮﺏَ ﺟَﻤِﻴﻌًﺎ، ﻓَﺎﺳْﺘَﻐْﻔِﺮُﻭﻧِﻲ ﺃَﻏْﻔِﺮْ ﻟَﻜُﻢْ، ﻳَﺎ ﻋِﺒَﺎﺩِﻱ ! ﺇِﻧَّﻜُﻢْ ﻟَﻦْ ﺗَﺒْﻠُﻐُﻮﺍ ﺿَﺮِّﻱ ﻓَﺘَﻀُﺮُّﻭﻧِﻲ ﻭَﻟَﻦْ ﺗَﺒْﻠُﻐُﻮﺍ ﻧَﻔْﻌِﻲ، ﻓَﺘَﻨْﻔَﻌُﻮﻧِﻲ، ﻳَﺎ ﻋِﺒَﺎﺩِﻱ ! ﻟَﻮْ ﺃَﻥَّ ﺃَﻭَّﻟَﻜُﻢْ ﻭَﺁﺧِﺮَﻛُﻢْ ﻭَﺇِﻧْﺴَﻜُﻢْ ﻭَﺟِﻨَّﻜُﻢْ ﻛَﺎﻧُﻮﺍ ﻋَﻠَﻰ ﺃَﺗْﻘَﻰ ﻗَﻠْﺐِ ﺭَﺟُﻞٍ ﻭَﺍﺣِﺪٍ ﻣِﻨْﻜُﻢْ ﻣَﺎ ﺯَﺍﺩَ ﺫَﻟِﻚَ ﻓِﻲ ﻣُﻠْﻜِﻲ ﺷَﻴْﺌًﺎ، ﻳَﺎ ﻋِﺒَﺎﺩِﻱ ! ﻟَﻮْ ﺃَﻥَّ ﺃَﻭَّﻟَﻜُﻢْ ﻭَﺁﺧِﺮَﻛُﻢْ ﻭَﺇِﻧْﺴَﻜُﻢْ ﻭَﺟِﻨَّﻜُﻢْ ﻛَﺎﻧُﻮﺍ ﻋَﻠَﻰ ﺃَﻓْﺠَﺮِ ﻗَﻠْﺐِ ﺭَﺟُﻞٍ ﻭَﺍﺣِﺪٍ، ﻣَﺎ ﻧَﻘَﺺَ ﺫَﻟِﻚَ ﻣِﻦْ ﻣُﻠْﻜِﻲ ﺷَﻴْﺌًﺎ، ﻳَﺎ ﻋِﺒَﺎﺩِﻱ ! ﻟَﻮْ ﺃَﻥَّ ﺃَﻭَّﻟَﻜُﻢْ ﻭَﺁﺧِﺮَﻛُﻢْ ﻭَﺇِﻧْﺴَﻜُﻢْ ﻭَﺟِﻨَّﻜُﻢْ ﻗَﺎﻣُﻮﺍ ﻓِﻲ ﺻَﻌِﻴﺪٍ ﻭَﺍﺣِﺪٍ ﻓَﺴَﺄَﻟُﻮﻧِﻲ ﻓَﺄَﻋْﻄَﻴْﺖُ ﻛُﻞَّ ﺇِﻧْﺴَﺎﻥٍ ﻣَﺴْﺄَﻟَﺘَﻪُ، ﻣَﺎ ﻧَﻘَﺺَ ﺫَﻟِﻚَ ﻣِﻤَّﺎ ﻋِﻨْﺪِﻱ ﺇِﻟَّﺎ ﻛَﻤَﺎ ﻳَﻨْﻘُﺺُ ﺍﻟْﻤِﺨْﻴَﻂُ ﺇِﺫَﺍ ﺃُﺩْﺧِﻞَ ﺍﻟْﺒَﺤْﺮَ، ﻳَﺎ ﻋِﺒَﺎﺩِﻱ ! ﺇِﻧَّﻤَﺎ ﻫِﻲَ ﺃَﻋْﻤَﺎﻟُﻜُﻢْ ﺃُﺣْﺼِﻴﻬَﺎ ﻟَﻜُﻢْ، ﺛُﻢَّ ﺃُﻭَﻓِّﻴﻜُﻢْ ﺇِﻳَّﺎﻫَﺎ، ﻓَﻤَﻦْ ﻭَﺟَﺪَ ﺧَﻴْﺮًﺍ، ﻓَﻠْﻴَﺤْﻤَﺪِ ﺍﻟﻠﻪَ، ﻭَﻣَﻦْ ﻭَﺟَﺪَ ﻏَﻴْﺮَ ﺫَﻟِﻚَ، ﻓَﻠَﺎ ﻳَﻠُﻮﻣَﻦَّ ﺇِﻟَّﺎ ﻧَﻔْﺴَﻪُ ((. [ ﺭﻭﺍﻩ ﻣﺴﻠﻢ ]
"Ey kullarım! Ben nefsime zulmü haram ettim, onu sizin aranızda da haram kıldım. Öyleyse birbirinize zulmetmeyin.
Ey kullarım! Hidâyet verdiklerim dışında hepiniz (doğru yoldan) sapmışlarsınız. Öyleyse benden hidâyet isteyin ki size hidâyet edeyim!
Ey kullarım! Benim yedirdiklerim dışında hepiniz açlarsınız. Öyleyse benden yiyecek isteyin ki size yiyecek vereyim!
Ey kullarım! Benim giydirdiklerim dışında hepiniz çıplaklarsınız! Öyleyse benden giyinme talep edin ki sizi giydireyim!
Ey kullarım! Siz gece ve gündüz günah işliyorsunuz. Ben ise bütün günahları affediyorum. Öyleyse benden mağfiret isteyin ki sizi bağışlayayım.
Ey kullarım! Bana zarar verme mevkiine ulaşamazsınız ki bana zarar veresiniz! Bana fayda sağlama mertebesine de ulaşamazsınız ki bana menfaat sağlayasınız.
Ey kullarım! Eğer sizin öncekileriniz ve sonrakileriniz; insanlarınız ve cinleriniz hepsi de sizden en muttaki bir insanın kalbi üzere olsaydınız, bu benim mülkümde hiç bir şeyi zerre miktar artırmazdı.
Ey kullarım! Eğer sizin öncekileriniz ve sonrakileriniz; insanlarınız ve cinleriniz, sizden en fâcir (günahkâr) bir kimsenin kalbi üzere olsaydınız, bu benim mülkümden zerre kadar bir şey eksiltmezdi.
Ey kullarım! Eğer sizin öncekileriniz ve sonrakileriniz; insanlarınız ve cinleriniz bir düzlükte toplanıp bana talepte bulunsaydınız, ben de her insana istediğini verseydim, bu, benim nezdimde olandan, iğnenin denize batırıldığı zaman meydana gelen eksilme kadar bir noksanlık ancak meydana getirirdi.
Ey kullarım! Bunlar sizin amelleriniz, onları sizin için sayıyorum. Sonra bunların karşılığını size vereceğim. Öyleyse sizden kim bir hayırla karşılaşırsa Allah'a hamd etsin. Kim de hayır değil de başka bir şey bulursa, kendinden başka bir şeyi kınamasın (başına geleni kendinden bilsin)." [8]
Bütün bunlar, Allah Teâlâ'nın şu sözü kapsamına girer:
(( ﻭَﺍﻟﻨَّﺠْﻢِ ﺇِﺫَﺍ ﻫَﻮَﻯ * ﻣَﺎ ﺿَﻞَّ ﺻَﺎﺣِﺒُﻜُﻢْ ﻭَﻣَﺎ ﻏَﻮَﻯ * ﻭَﻣَﺎ ﻳَﻨْﻄِﻖُ ﻋَﻦِ ﺍﻟْﻬَﻮَﻯ * ﺇِﻥْ ﻫُﻮَ ﺇِﻟَّﺎ ﻭَﺣْﻲٌ ﻳُﻮﺣَﻰ (( [ ﺳﻮﺭﺓ ﺍﻟﻨﺠﻢ ﺍﻵﻳﺎﺕ : 4-1 ]
"Battığı zaman yıldıza andolsun ki, arkadaşınız (Muhammed -sallallahu aleyhi ve sellem- haktan) sapmadı ve azmadı. O (Muhammed -sallallahu aleyhi ve sellem-) hevâsına göre konuşmaz. O (Kur'an ve sünnet), vahyedilen vahiyden başka bir şey değildir." [9] , [10]
Şeyh Muhammed Salih el-Muneccid
[1] Nahl Sûresi: 44
[2] Buhârî, hadis no: 54, Müslim, hadis no: 1907/155
[3] Buhârî, hadis no: 6954. Müslim, hadis no: 2/225
[4] Müslim
[5] Müslim, hadis no: 233
[6] Buhârî, hadis no: 54, Müslim, hadis no: 1907/155
[7] Buhârî ve Müslim
[8] Müslim, Ebu Zer'den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet etmiştir.
[9] Necm Sûresi: 3-4
[10] "Mecmû' Fetâvâ İbn-i Baz", c: 25, s: 58-61
