Sünnetin Kur'ân'ı Neshini Kabul Etmeyenlere İmam Gazâlî'nin Cevabi!

Sünnetin Kur'ân'ı Neshini Kabul Etmeyenlere İmam Gazâlî'nin Cevabi!

İmam Şâfiî (Bkz. Şâfiî, Risâle, 54-56, çev. 65-69.  ) ve ashabinin ekserisi, kendisinden yapilan iki rivayetten birisinde İmam Ahmed, Zâhirîlerin ekserisi ve Hâricîler, Kur'ân ayetini ancak yine bir Kur'ân ayetinin neshedebileceği görüşündedirler. Bunlara göre mütevatir de olsa bir hadis herhangi bir Kur'ân ayetini neshedemez. {1}

Gazâlî ve özellikle de Âmidî, bunlarin delillerini ayrintili olarak belirtip değerlendirmişlerdir.

Sünnetin Kur'ân'ı Neshini Kabul Etmeyenlerin Naklî Delilleri!

a) "Biz, bir ayeti ondan daha iyisini veya onun gibisini getirmeden neshetmeyiz veya unutturmayiz. Sen Allah'in her şeye kadir olduğunu bilmiyor musun?" Bakara 2/106.

Allah Teâlâ burada, bir ayetin ancak kendi dengi ile veya daha hayirli bir şey ile neshedilebileceğini beyan ediyor. Sünnet ise ne ayetin dengidir, ne de ondan daha hayirlidir. Onun için bir ayet ancak başka bir ayetle neshedilebilir. Ayrica bedelin (neshedilenin yerine getirilenin) daha hayirli veya misli olarak vasfedilmesi; onun mübdelin cinsinden olduğuna delalet etmektedir.

Ayetin sonundaki "Sen Allah'in her şeye kadir olduğunu bilmiyor musun!" ifadesi de, buna Allah'tan başka kimsenin güç yetiremeyeceğini göstermektedir.

Gazâlî'nin buna cevabı şöyledir:

Gerçekte neshedici Allah Teâlâ'dir. Neshi Peygamber (Sallallahu aleyhi ve sellem)'in lisani üzere izhar edip, onun vasitasiyla kitabinin neshini anlatan da Allah'tir. Buna Allah'tan başka kimse de güç yetiremez. Ayrica Allah Teâlâ bir ayeti Resulünün lisani üzere neshedip, onun benzeri bir ayet getirdiğinde vadini tutmuş olur. Sonraki ayetin ilk ayeti neshediyor olmasi şart değildir. Öte yandan ayette kastedilen husus, daha hayirli bir Kur'ân'in getirilmesi değildir. Çünkü gerek kadim olarak gerekse yaratilmiş olarak takdir edilsin, Kur'ân'in bir kismi, diğer kismindan daha hayirli olmakla vasiflanamaz. Aksine burada kastedilen, bu amelden daha hayirli bir ameli getirmektir. Bir amel de ya daha kolay olduğu için ya da daha çok sevapli olduğu için hayirli olabilir. {2}

{1} Bkz. Gazâlî, I/126, çev. I/190; Âmidî, III/189; Çetiner, "Nesh", VI/216; Saritepe, Debûsî'nin Delil Anlayişi, 93.                                                          
{2} Gazâlî, I/126, çev. I/189